Меркі қалашығы, VII-XIII ғасырлар
Мерке ауылының батыс шеті, Ташкент –Алматы тасжолының солтүстігіне қарай орналасқан. Алғашқы тарихи атын сақтаған ежелгі қалашықтың бірі. Ол ІХ-Х ғ.ғ. Кудама Ибн Хордадбектің қолжазбаларында аталады. Ол, оны, үлкен елді мекен деп атаған. Қалаға неғұрлым тыңғылықты сипаттама берген Ал-Максиди: «Мирки-орташа аумақты, бекемделген ішкі қамалы бар қала. Соборлы мешіті, ертеде шіркеуі болған» деп жазады. Меркінің орталықтағы қираған орны ш.б. желісі бойынша созылған дөңес тәрізді төртбұрыш. Қаланың оңтүстік-батыс бөлігінде ішкі қамалдың қалдықтары, көтеріңкі көрінеді. Ол ішкі қаладан қазіргі кезде кеміріліп, шымға айналған биіктігі 1,5 – 2 м. қорған дуалмен бөлінген. Қабырғаның бұрыштары дөңгелек мұнаралармен күшейтілген, ішкі қалаға кіре берісті 2 мұнара қорғап тұр. Ішкі қала - биіктігі 3м. кемірілген қабырғамен қоршалған қиғаш төртбұрыш дөңеске ұқсас орын. Қалашықтың батыс жағындағы табиғи қорғаны, оң жағалауында биік жарқабағы мен балшықты жайылмасы бар Көлтоған өзені болған.
Бедерлі өрнегі бар қарапайым жасалған қыш қақпақтардың шыршалы суретпен безендірілген оқпан тәрізді шамдал сирақтары сынықтарының табылуы Миркінің пайда болу мерзімін VІІ - VІІІ ғ.ғ. жатқызуға мүмкіндік береді.
Қалашық ХІІІғ. Моңғолдармен соғыста қиратылды. Ал, ХІХ ғасырда, Қоқандықтар тұсында қала қайтадан тұрғызылды.
Қазіргі кезде ол жерде Меркі ауданының орталығы орналасқан.