«Ежелгі Тараз ескерткіштері»

мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы

Басты бет / Тарихи-мәдени мұра / Тарихи ескерткіштер / Археологиялық ескерткіштер / Түймекент қалашығы, VI-XII ғасырлар

Түймекент қалашығы, VI-XII ғасырлар

Түймекент қалашығы Байзақ ауданы, Түймекент ауылының оңтүстік-шығыс шетінде, Талас өзенінің оң жағалауында орналасқан. Қалашық 1894 ж. В.В.Бартольдпен қаралған, ал 1936-1938 жж. А.Н.Бернштамның жетекшілігімен  Жетісу археологиялық экспедициясымен зерттелді. 1986 ж. қалашықта К.М.Байпаковтың жетекшілігімен тарихи және мәдени ескерткіштер Жиынтығы археологиялық экспедициясының отряды жұмыс істеді. Жұмыс барысында қалашықтың жоспары түсіріліп, көптеген материалдар жинақталды, қалашық территориясы арқылы өтетін жолдарымен байланысты бұзылулардың іздері белгіленді. Өзен жайылмасына қалашықтың оңтүстік-батыс бөлігі құлаған. 2000 ж. К.М.Байпаковтың жетекшілігімен зерттелген.

Тікбұрышты үлгідегі (250х310м), бұрыштарынан жарыққа қарай бағытталған қала-шық барлық жағынан бұрыштары мен периметрлері бойынша мұнаралы биік білік-термен қоршалған. Қырларының әрбірінде 7 мұнарадан болған. Біліктің биік-тігі 4-6 м, мұнараларының биіктігі 4,5-7 м. Қалашық территориясына кіре беріс солтүстік-батыс және оңтүстік-батыс қабырғаларыда орналасқан. Қалашықтың ортасына таман сопақ биік адыр – ішкі бекіністің қалдықтары орналасқан. Адырға оңтүстік жағынан қыры 40 м, ерітілген білікпен қоршалған аула жанасады. Ішкі бекіністен солтүстікке қарай жазық адырланулардың тобы кездеседі. Жол жүргізілген оңтүстік-шығыс қабырға қалдықтарын тазарту барысы оның шикі кірпіш пен пахса қатпаларынан тұрғызылғандығын көрсетті. Қабырғалардың ені 7-8 м, сақталып қалған биіктігі 3 м.  Қалашықтың үстінгі қабатынан жинақталған қыш, сондай-ақ суармалы (сырланған) қыш қалдықтары  VІ-ХІІ ғ.ғ. кезеңдерге жатады.