Су құбырлары

Тараз қаласында жүргізілген археологиялық қазбалар ежелгі қалада дамыған су тарту және кәріз жүйесі болғанын дәлелдейді. Қыш құбырлар тар және кең ұштарының біріктірілуі арқылы жалғанып, судың үздіксіз ағуын қамтамасыз еткен. Құбырлар сары және қызыл саздан дайындалып, жартылай қолөнерлік әдіспен өндірілген. Су жүйесі кей жерлерде жабық құбырлармен, кей бөліктерінде ашық каналдармен жүргізілген. Бұл деректер тараздықтардың ерте орта ғасырларда-ақ қала санитариясы мен инфрақұрылымына ерекше мән бергенін көрсетеді. Ежелгі су жүйесі – ата-бабаларымыздың инженерлік ойлау деңгейі мен құрылыс мәдениетінің жоғары дамығанының айғағы.

             Водопроводные трубы

Археологические раскопки в городе Тараз доказали, что в древнем городе существовала развитая система водоснабжения и канализации. Глиняные трубы соединялись путем вставки узкого конца одной трубы в широкий конец другой, что обеспечивало непрерывный поток воды. Трубы изготавливались из желтой и красной глины, в основном полукустарным способом. Водопроводная система частично проходила по закрытым трубам, а в некоторых местах заменялась открытыми каналами. Эти данные свидетельствуют о том, что жители Тараза еще в раннем Средневековье уделяли особое внимание санитарии и инфраструктуре города. Древняя система водоснабжения является ярким примером высокого уровня инженерной мысли и строительной культуры наших предков.

              Water pipes

Archaeological excavations in Taraz have proven that the ancient city had a well-developed water supply and sewerage system. Clay pipes were connected by inserting the narrow end of one pipe into the wide end of the other, ensuring a continuous flow of water. The pipes were made of yellow and red clay, mostly using a semi-artisanal method. The water supply system was partially constructed through closed pipes, and in some places was replaced by open channels. This evidence suggests that even in the early Middle Ages, the residents of Taraz paid special attention to sanitation and the city's infrastructure. The ancient water supply system is a striking example of the high level of engineering and construction culture of our ancestors.

            Хумша – көне сақтауға арналған ыдыс

Хумша – астық, су, май және шарап сияқты өнімдерді сақтауға арналған ірі қыш ыдыс. Атауы иран тілінен аударғанда «үлкен балшық құмыра» дегенді білдіреді. Құмыралар күйдіру алдында кептіріліп, арнайы пештерде дайындалған. Кейбір хумдардың түбінде ауа айналымын қамтамасыз ететін тесіктер болған – бұл астықтың көгеруінен сақтауға мүмкіндік берген. Хумшалар ерте және кейінгі орта ғасырларға жатады. Олар ангобпен  жабылып, тамшы түрінде бояумен және спираль, зигзаг өрнектерімен безендірілген. Бұл өрнектер береке мен молшылықтың, сондай-ақ шебердің таңбасы немесе қорғаныш нышанының белгісі болуы мүмкін. Бүгінгі таңда табылған хумшалар – Тараз өңірінің мәдени және тарихи мұрасы, ата-бабамыздың тұрмыс-тіршілігі мен қолөнерін айғақтайтын құнды жәдігерлер.

           Хумча – древний сосуд для хранения

Хумча – это крупный глиняный сосуд, предназначенный для хранения зерна, воды, масла и вина. Название происходит из иранского языка и означает «большой глиняный кувшин». Перед обжигом сосуды тщательно просушивали и обжигали в специальных керамических печах. В некоторых хумчах в днище делались отверстия для циркуляции воздуха, что предотвращало отсыревание и порчу зерна. Хумчи относятся к раннему и позднему Средневековью. Они покрывались ангобом, украшались каплевидными мазками краски, спиральными и зигзагообразными узорами. Эти орнаменты могли символизировать изобилие и достаток, а также служить клеймом мастера или оберегом содержимого. Сегодня найденные хумчи являются важным культурно-историческим наследием региона Тараза, отражающим быт, хозяйственную жизнь и ремесленные традиции наших предков.

           A Khumcha is an ancient storage vessel

A khumcha is a large clay vessel used to store grain, water, oil, and wine. The name comes from the Iranian language and means "large clay jug." Before firing, the vessels were carefully dried and then fired in special ceramic kilns. Some khumchas had holes in the bottom to allow air circulation, preventing the grain from becoming damp and spoiling. Khumchas date back to the early and late Middle Ages. They were covered with engobe and decorated with teardrop-shaped paint strokes, spirals, and zigzags. These designs could symbolize abundance and prosperity, and also serve as a maker's mark or a protective talisman for the contents. Today, discovered khumchas are an important cultural and historical heritage of the Taraz region, reflecting the everyday life, economic life, and craft traditions of our ancestors.

                 Сынапкөзелер

Ақшыл-сұр түсті, қыштан жасалған бұл ыдыстардың пішіні жарты шар мен конустың қосындысына ұқсайды. Кей үлгілері балық тәріздес болып, түбі сүйір әрі созылыңқы етіп жасалған. Барлық ыдыстардың өлшемдері бір-біріне шамалас, бүйірі домалақ, ал түбі сүйір болғандықтан, оларды кез келген жерге тік қою мүмкін емес. Сырты саусақпен басылған іздермен, жолақтармен және өрнектермен безендірілген. Безендіруде қалыптама, жапсырма, қырнау және оймыш сияқты әдістер қолданылған. Ауыз тесігінің өте тар болуы – олардың сұйықтық құюға арналғанын көрсетеді. Бұл ыдыстар негізінен сұйық дәрі-дәрмек, иіссу, сынап секілді заттарды сақтау үшін пайдаланылған. Барлығы қыш шеңберінде жасалып, жоғары температурада күйдірілген, бұл олардың беріктігі мен ұзақ сақталуын қамтамасыз еткен.

                 Сфероконусы

Эти сосуды светло-серого цвета, изготовленные из глины, по форме напоминают сочетание полусферы и конуса. Некоторые образцы имеют вытянутую, заострённую форму, напоминающую рыбу. Размеры всех сосудов примерно одинаковы: с округлыми боками и заострённым дном, из-за чего их невозможно установить вертикально на любую поверхность.Наружная поверхность украшена отпечатками пальцев, полосами и орнаментами. При декорировании использовались такие техники, как формовка, налепка, процарапывание и тиснение. Узкое горлышко указывает на то, что сосуды предназначались для хранения и переливания жидкостей. Они использовались в основном для хранения жидких лекарств, ароматических масел и ртути.Все изделия были изготовлены на гончарном круге и обожжены при высокой температуре, что обеспечивало их прочность и долговечность.

                 Spherocones

These light gray vessels, made of clay, resemble a combination of a hemisphere and a cone in shape. Some examples have an elongated, pointed form reminiscent of a fish. All the vessels are similar in size, with rounded sides and pointed bottoms, which makes it impossible to place them upright on a flat surface.The outer surface is decorated with fingerprint impressions, stripes, and ornaments. Decoration techniques such as molding, appliqué, incision, and stamping were used. The narrow neck indicates that these vessels were intended for storing and pouring liquids. They were mainly used to store liquid medicines, aromatic oils, and mercury.All items were made on a potter’s wheel and fired at high temperatures, which ensured their strength and durability.

                 Шырағдандар

Түрлі түсті, әсем өрнектеліп, арнайы жылтыратқыш сырлармен қапталған бұл бұйымдар – сәндік-қолданбалы өнердің көрнекті үлгілері. Көп жағдайда олар бір білтелі болып жасалады. Шырағданның сәндік ерекшелігін айқындайтын бірегей бөлшектерінің бірі – өрнектермен көмкерілген шығыңқы тұтқасы. Бұл элемент шырағданды ұстауға қолайлы болумен қатар, оның эстетикалық келбетін байыта түседі. Нәзік оймыштармен және шеберлікпен салынған ою-өрнектермен безендірілген үлгілер ерекше жоғары бағаланады. Олар қазақтың сәндік-қолданбалы өнеріне тән сұлулық пен көркемдік талғамның үйлесімділігін айқын көрсетеді. Осындай көркемдік сипаттар шырағдандарды қарапайым тұрмыстық зат қана емес, рухани-мәдени мұраның маңызды бір бөлігі ретінде қабылдауға мүмкіндік береді.

                 Светильники

Красочные, красиво декорированные изделия, покрытые специальными глазурями. Они, однорожковые. Одной из уникальных деталей, усиливающих декоративность подсвечника, является выступающая ручка, покрытая узорами. Этот элемент не только делает подсвечник удобным для удержания, но и обогащает его эстетический вид. Особенно ценятся образцы, украшенные изящной резьбой и мастерски выполненными орнаментами – они отражают гармоничное сочетание изящества и художественного стиля, характерное для казахского прикладного искусства. Благодаря таким декоративным особенностям подсвечники воспринимаются не просто как утилитарные предметы быта, но и как духовно-культурное наследие.

                 Lamp

These colorful, beautifully decorated candlesticks are coated with special glazes. They are single-armed. One of the unique details that enhances the candlestick's decorative appeal is the protruding handle, covered in patterns. This element not only makes the candlestick comfortable to hold but also enhances its aesthetic appeal. Particularly prized are those adorned with exquisite carvings and masterfully executed ornaments—they reflect the harmonious blend of elegance and artistic style characteristic of Kazakh applied art. Thanks to these decorative features, the candlesticks are perceived not simply as utilitarian household items, but also as a spiritual and cultural heritage.

                 Суқұйғыштар

Ежелгі Тараздың керамикасы көркемдік және техникалық жетілуімен ерекшеленеді, бұған қыш бөліктерінің, бояу мен шыңылтырдың жоғары сапасы, бұйымдардың пішіні мен өрнегі дәлел бола алады. Қыш ыдыстары қолмен жабыстырма әдісімен де, қыш шеңберінің көмегімен де жасалған. Өнімдердің безендірілуі әсемдігімен және нәзік түстерімен сипатталады. Ою - өрнектер салу үшін қалыптама, қию, құйма, қырнау сияқты техникалық әдістер қолданылған. Ежелгі қолөнер шеберлерінің  қыш бұйымдарына өсімдік, геометриялық  және аң-құстарды бейнелеп салған мағыналы өрнектері  Ежелгі Тараз тұрғындарының мәдениеті мен тұрмысының жоғары деңгейде дамығандығын көрсетеді. 

                 Сосуды

Керамика древнего Тараза отличается художественным и техническим совершенством, о чем свидетельствует высокое качество черепков, глазурей и красок, завершенность форм и декора изделий. Изготавливаемая посуда была открытой и закрытой форм, изготавливалась как техникой ручной лепки, так и с помощью гончарного круга. Для декора изделий характерны изящество и тонкое чувство колорита. Для нанесения орнаментации использовались различные технические приемы – штамповка, резьба,налеп ивдавления. Древними мастерами высокохудожественно изображались растительные и геометрические фигуры, стилизованные изображения животных, птиц и людей, таким образом, язык символов отразил богатую местную символику и фольклорные представления древних жителей Тараза.

                 Vessel

The ceramics of ancient Taraz is distinguished by artistic and technical perfection, as evidenced by the high quality of shards, glazes and paints, the completeness of the forms and decoration of products.The dishes made were open and closed forms, made both by the technique of hand molding and with the help of a potter's wheel. The decoration of the products is characterized by grace and a subtle sense of color.Various techniques were used to apply ornamentation - stamping, carving, adhesion and indentation.The ancient masters highly artistically depicted plant and geometric figures, stylized images of animals, birds and people, thus, the language of symbols reflected the rich local symbolism and folklore representations of the ancient inhabitants of Taraz.